Opleiding en kennis: fundament onder goede kwaliteitsborging

7 juli 2025

Aan welke vereisten moeten kwaliteitsborgers voldoen? Hoe kun je hier invulling aan geven? Met die vraag is de Commissie Ontwikkeling aan de slag gegaan. Zij hebben drie middelen ontwikkeld om kwaliteitsborgers te ondersteunen in het voldoen aan de eisen. Anouk Dumans- De Hoog, lid van deze Commissie, geeft uitleg.

Opleiding en kennis: fundament onder goede kwaliteitsborging

Met de inwerkingtreding van de Wkb wordt een grotere verantwoordelijkheid gelegd bij kwaliteitsborgers en andere betrokken professionals. Dit stelsel kan alleen functioneren met goed opgeleide en ervaren mensen. In de wet zijn hierover eisen opgenomen. Vanaf eind 2025 bijvoorbeeld zijn kwaliteitsborgers en hun medewerkers verplicht te voldoen aan de eisen rond permanente educatie. De Commissie Ontwikkeling van de VKBN heeft drie middelen ontwikkeld om kwaliteitsborgers te ondersteunen in het voldoen aan de opleidingseisen. Anouk Dumans- De Hoog, lid van deze Commissie, geeft uitleg.

Wkb-eisen voor kennis en ervaring

De eisen voor opleiding, kennis en ervaring van kwaliteitsborgers en andere professionals zijn vastgelegd in artikel 3.51 van de Regeling kwaliteitsborging voor het bouwen. Ze gelden onder gevolgklasse 1 en zijn onderverdeeld naar zes vakgebieden:

  • Risicobeoordelingen, borgingsplannen en algemene coördinatie bij gevolgklasse 1
  • Constructieve veiligheid
  • Brandveiligheid
  • Bouwfysica
  • Installaties
  • Controle op de bouw (toezicht)

Artikel 3.83 van het Besluit bouwwerken leefomgeving verplicht dat deze eisen worden opgenomen in de instrumenten voor kwaliteitsborging. Het Toelatingskader instrument voor kwaliteitsborging bouw van de TloKB bepaalt vervolgens dat uitvoerenden van werkzaamheden in kwaliteitsborging aantoonbaar moeten beschikken over het juiste kennisniveau, opleidingsniveau (minimaal Hbo voor veel onderdelen) en relevante werkervaring, afhankelijk van hun rol binnen het kwaliteitsborgingsproces. En daarnaast moeten zij:
1. Kennisnemen van alle wijzigingen van het Besluit bouwwerken leefomgeving; en
2. Ten minste iedere twee jaar deelnemen aan bijscholing op de zes vakgebieden.

“Maar dat is nog niet het hele verhaal,” vertelt Anouk. “Naast deze wettelijke eisen stellen instrumentaanbieders aanvullende eisen aan kwaliteitsborgers. Dit verschilt per instrument en is niet uniform aan te duiden.”

Kwaliteitsborgers kunnen aan de genoemde eisen voldoen door middel van formele diploma’s of certificaten, maar ook als door ervaring een aantoonbaar gelijkwaardig kennisniveau is verkregen.

Permanente educatie verplicht

Vanaf eind 2025 zijn kwaliteitsborgers en hun medewerkers verplicht te voldoen aan de eisen rond permanente educatie. Deze eisen, vastgelegd in het Toelatingskader instrument voor kwaliteitsborging bouw, zijn als volgt:

  • Het kennis- en opleidingsniveau van de medewerkers en ingehuurde experts die betrokken zijn bij de kwaliteitsborging moet aantoonbaar actueel worden gehouden.
  • Minimaal iedere twee jaar moet bijscholing plaatsvinden op de zes vakgebieden.
  • Relevante ontwikkelingen of wijzigingen in de bouwtechnische regels en kwaliteitsborging moeten actueel gevolgd en bijgehouden worden.
  • Het instrument voor kwaliteitsborging moet voorschrijven dat deze bijscholing en kennisactualisatie aantoonbaar plaatsvinden.

Hoe VKBN ondersteunt

VKBN helpt kwaliteitsborgers en andere partijen in het stelsel bij het voldoen aan de genoemde eisen. “Het is voor ons vakgebied belangrijk dat mensen goed opgeleid zijn. Op die manier borgen we de kwaliteit van kwaliteitsborgers. Helaas is er niet één opleiding die een medewerker kan opleiden in alle deskundigheidscriteria van een kwaliteitsborger. Dit gaat per vakgebied,” legt Anouk uit. Om kwaliteitsborgers te ondersteunen, heeft de Commissie Ontwikkeling drie middelen ontwikkeld, die we hieronder toelichten.

  1. Regelgeving vertaald naar branchestandaard

VKBN heeft eind 2024 de deskundigheidscriteria per vakgebied vastgesteld in een branchestandaard. Deze criteria definiëren de kennisniveaus die vereist zijn, met een focus op het minimaal vereiste niveau. De branchestandaard is omarmd door de Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw (TloKB).
Deze branchestandaard kan op verschillende manieren worden gebruikt:

  • Kwaliteitsborgers kunnen inschatten in welke mate medewerkers en ingehuurde Wkb-professionals aan de deskundigheidscriteria voldoen.
  • Een certificerende instelling (CI) kan de branchestandaard gebruiken bij het beoordelen van Wkb-professionals. Ook kan de branchestandaard de CI ondersteunen bij het uitvoeren van haar audits en bijdragen aan een uniforme uitvoering hiervan in het Wkb-stelsel.
  • Instrumentaanbieders kunnen de standaard gebruiken als richtlijn voor het aantonen van het voldoen aan de deskundigheidscriteria en/of de beoordeling van gelijkwaardigheid. 
  • Opleiders kunnen de branchestandaard gebruiken om hun opleidingsprogramma te maken en om hun eindtermen te laten aansluiten op de deskundigheidscriteria.
  1. Branchestandaard erkend als EVC-standaard

De deskundigheidscriteria die instrumentaanbieders in hun instrument moeten verwerken, gaan over opleiding én ervaring. Opleidingsbewijzen zijn relatief gemakkelijk te controleren, voor werkervaring is dit lastiger. VKBN heeft daarom de branchestandaard ingediend bij het Nationaal Kenniscentrum EVC, dat dit begin 2025 heeft erkend als officiële EVC-standaard.

Wkb-professionals kunnen via een EVC-procedure op basis van gelijkwaardigheid aantonen aan de criteria te voldoen. Doel is de kennis en ervaring die iemand heeft opgedaan in andere segmenten van de bouwsector (zoals aannemerij, advisering, werkvoorbereiding, bouw- en woningtoezicht) te kunnen waarderen en inzetbaar te maken.

“Bij krapte op de arbeidsmarkt willen we mensen kunnen aantrekken die deels nieuw zijn voor ons vakgebied. Heeft iemand bijvoorbeeld al een opleiding Hbo Bouwkunde, dan kan hij met een opleiding ‘Kwaliteitsborging’ worden klaargestoomd om de werkzaamheden voor vakgebied ‘Risicobeoordelingen, borgingsplannen en algemene coördinatie bij gevolgklasse 1’, uit te voeren onder begeleiding van een senior. Zo doet hij de benodigde werkervaring op en kan hij – met een EVC - na drie jaar zelfstandig worden aangemeld bij het betreffende instrument.”

  1. Ontwikkeling opleidingskader

Om te zorgen voor een transparant en betrouwbaar systeem waarin de kwaliteit van Wkb-professionals niet ter discussie staat, is een opleidingskader noodzakelijk. Zo’n kader kan dienen als basis voor accreditatie van opleiders en toetsing van kandidaten. Daarnaast kan het een belangrijke rol spelen in de verplichte permanente educatie van Wkb-professionals.

De VKBN werkt aan de invulling van zo’n opleidingskader, waarbij de volgende uitgangspunten worden gehanteerd:

  • Vrijheid voor opleiders: Opleiders krijgen de ruimte om hun eigen programma en lesmethodes te bepalen, mits deze opleiden volgens vastgestelde eind- en toetstermen.
  • Eenduidige eindtermen en toetsing: Het is belangrijk dat landelijk vastgelegd is welke kennis en vaardigheden een Wkb-professional op een bepaald niveau moet beheersen.
  • Accreditatie van opleiding en examinering: De wijze van opleiden en examineren wordt centraal beoordeeld en geaccrediteerd om de kwaliteit te borgen.
  • Registratie van geslaagden: Professionals die met succes een geaccrediteerd examen afronden, worden opgenomen in een register om hun deskundigheid te erkennen.
  • Permanente educatie: Het opleidingskader dient ook als basis voor de wettelijk verplichte permanente educatie om ervoor te zorgen dat professionals hun kennis en vaardigheden actueel houden.

Het opleidingskader helpt Wkb-professionals te duiden welke opleidingen er zijn, wat die bieden en de opleidingstrajecten van verschillende partijen te vergelijken.

Daarnaast kan het opleiders helpen om opleidingen te ontwikkelen die passen bij de behoefte aan kennis en competenties die nu en in de toekomst nodig zijn in de sector. Niet alleen op het gebied van relevante wetgeving, maar ook bijvoorbeeld in duurzaamheid, BIM en de mogelijkheden van AI.

De bouwsector ontwikkelt zich snel. VKBN wil samen bouwen aan een toekomstbestendige sector, die aantrekkelijk blijft om in te werken. Met opgeleide vakmensen en goede kwaliteitsborging die bijdraagt aan betere bouwkwaliteit.

Over Anouk Dumans

Anouk Dumans- de Hoog houdt zich vanuit de Commissie Ontwikkeling bezig met dit onderwerp. In het dagelijks leven is zij directeur van Envire Opleidingen uit Leiderdorp. Dit bedrijf is lid van de Kamer Interne Kwaliteitsborging van de VKBN.

Foto: Nina Patsey, Refuerzo.

Deel dit bericht


Terug naar overzicht